افراد با نشانه‌های افسردگی همواره احساس خستگی و کسلی شدید دارند. در فکر کردن بسیار کند می‌شوند و قادر به انجام کارهای روزمره خود نیز نیستند. بسیار زود عصبانی می‌شوند و کوچکترین حرکات اطرافیانشان سبب ناراحت شدن این افراد می‌گردد.
افسردگی و بروز علائم آن یکی از شایعترین اختلالاتی است که کارکرد روزانه فرد را تحت تاثیر قرار می دهد. افسردگی به احساس غم و تجربه‌ی مشکلات و بحران‌های زندگی محدود نمی‌شود و به تشخیص زود هنگام و اقدامات درمانی نیاز دارد. چنانچه علائم و نشانه‌های افسردگی در مراحل اولیه اش تشخیص داده شود، شخص می‌تواند با تغییر سبک زندگی، استفاده از جلسات روان درمانی و روانشناسی راحت تر بهبود پیدا کند.
اما اگر در مراحل اولیه این بیماری تشخیص داده نشود پیامد‌های جبران ناپذیری را هم برای خود فرد و هم برای اطرافیان او به همراه خواهد داشت. از جمله این پیامد‌ها می‌توان به مختل شدن زندگی روزمره، ابتلا به اختلال دو قطبی، مصرف دارو های ضد افسردگی که عوارض بسیاری دارد، درمان‌های طولانی و دشوار اشاره داشت.
در ادامه این مطلب به توضیح دلایل و نشانه‌های افسردگی شدید در افراد و روش‌های تشخیص و درمان افسردگی می پردازیم.
چرا یک فرد مبتلا به افسردگی می‌شود؟
۱ – افسردگی ناشی از ساختار های مغزی
مطالعه ی تصاویر مغزی نشان دهنده ی کاهش فعالیت لوب پیشانی مغز در مبتلایان به افسردگی است. همچنین گفته می شود که الگوی مغزی این افراد هنگام خواب متفاوت است. افسردگی در طرز پاسخگویی غده‌ی هیپوفیز و هیپوتالاموس نسبت به تحریکات هورمونی نیز تغییر ایجاد می‌کند.
۲ – نقش ژنتیک در بروز افسردگی
در برخی از موارد مشاهده شده که اختلالات خلقی و افکار خودکشی گرایانه ممکن است زمینه ی ژنتیکی داشته باشند، توجه داشته باشید که ژنتیک تنها یک عامل از عواملی است که احتمال ابتلا به افسردگی را زیاد می کند. ۱۰۰ درصد ژن های دوقلوهای همسان با یکدیگر مشابه هستند. در حالی که احتمال اینکه هر دو نفر آنها به بیماری افسردگی دچار گردد کمتر از ۳۰ درصد است. علائم و نشانه های افسردگی شدید در افرادی که زمینه ی ژنتیکی دارند معمولا در سنین پایین تر ظاهر می شود. توجه داشته باشید که علاوه بر عامل ژنتیک همراه شدن آن با عوامل دیگری مانند اتفاقات و شرایط نامطلوب زندگی نیز در ابتلای این افراد به افسردگی بی تاثیر نیست.
۳- وضعیت زندگی و شغل
وضعیت مالی، محل زندگی، روابط اجتماعی، وضعیت تاهل و … از جمله عواملی هستند که در بروز افسردگی در افراد تاثیر گذارند. اما فرضیه دیگری که موجود است این است که شاید بتوان برعکس، افسردگی را عامل بروز شرایط نامساعد زندگی دانست. مثلا شیوع افسردگی در افراد بی خانمان بیشتر است، اما در برخی موارد نیز احتمال دارد که افسردگی سبب آوارگی این افراد شده باشد.
نشانه‌های افسردگی در مردان بیشتر از زنان دیده می‌شود.
۴- افسردگی ناشی از ضربه روحی و عاطفی
ضربه روحی یا تروما در سنین بسیار کم می تواند به تغییرات دراز مدت در نوع عملکرد و واکنش مغز نسبت به ترس و استرس منجر شود. به همین دلیل است که این تغییرات مغزی، احتمال بروز افسردگی در افرادی که سابقه ی تروما در دوران کودکی را دارند افزایش می یابد.
۵ – استفاده از مواد افیونی، محرک، مخدر
اعتیاد به مواد مخدر احتمال ابتلا به افسردگی را افزایش می دهد. اعتیاد از جمله مواردی است که فرد را در شرایطی قرار می دهند که عوامل ابتلا به افسردگی در فرد بسیار افزایش یابد و حتی بر خانواده فرد نیز تاثیر می گذارد و احتمال ابتلای سایر اعضای خانواده فرد معتاد را به بیماری افسردگی افزایش می دهد.
۶ – سایر شرایط پزشکی موثر بر نشانه های افسردگی
احتمال ابتلا به بیماری افسردگی در افرادی که سابقه ی ابتلا به اختلالات خواب، درد مزمن، اضطراب یا بیش فعالی دارند بیشتر است.
- افسردگی مانند سایر اختلالات روانی دارای نشانه‌ها و علائمی است که روند عادی زندگی را مختل می‌کند. با شناخت علائم افسردگی شدید همانطور که پیش‌تر ذکر کردیم، می‌توانید تا حد زیادی از بروز مشکلات و وخامت این بیماری جلوگیری کنید.
نشانه‌های بروز افسردگی در افراد
۱ – لذت نبردن و بی علاقگی به فعالیت هایی که برای افراد عادی جالب و لذت‌بخش هسنتد.
یکی از نشانه‌های افسردگی در افراد این است که آنها علاقه ای به انجام فعالیت‌های عادی و روزمره خود ندارند و احساس خوشی یا لذت را تجربه نمی‌کنند. این افراد حتی دچار بی انگیزگی می‌شوند و تمایل خود را به تفریح، مهمانی و … از دست می‌دهند.
۲- خلق و خوی افسرده
افراد افسرده همواره احساس خستگی و کسلی شدید دارند. در فکر کردن بسیار کند می‌شوند و قادر به انجام کارهای روزمره خود نیز نیستند. بسیار زود عصبانی می‌شوند و کوچکترین حرکات اطرافیانشان سبب ناراحت شدن این افراد می‌گردد. در برخی موارد فرد احساس بدی نسبت به خانه خود پیدا می‌کند و تمایلی برای بازگشت به خانه ندارد.
۳ – آشفتگی یا کندشدن روانی-حرکتی
بسیاری از مبتلایان به بیماری افسردگی به لحاظ قوای جسمانی بسیار تحلیل می‌روند یا دچار بی قراری حرکتی می‌شوند مثلا صبح خیلی زود بیدار می‌شوند و ساعت‌ها در اتاق قدم می‌زنند. افراد افسرده حالت سردرگمی دارند. در یک لحظه تصمیم به بیرون رفتن از خانه می‌گیرند و در لحظه بعد از بیرون آمدن خود پشیمان می‌شوند و به خانه باز می‌گردند.
۴ – فکر کردن به خودکشی، خواه با نقشه یا بدون نقشۀ دقیق یا با اقدام به خودکشی
بروز نشانه‌های افسردگی در افراد سبب می‌گردد که دیگر احساس خوشایندی نسبت به زندگی و آینده خود نداشته باشند. همین امر سبب می‌گردد تا به دنبال افکار و نگرش‌های منفی بروند. به همین دلیل بارها شاهد خودکشی افراد مبتلا به افسردگی بوده ایم. حتما در چنین مواقعی مسئله را جدی بگیرید و از یک فرد متخصص در زمینه افسردگی مشاوره بگیرید.
۵- احساس روزانه خستگی یا فقدان انرژی
این افراد معمولا در طول روز احساس خستگی شدید میکنند. در فکر کردن کند می‌شوند و قادر به انجام فعالیت‌های عادی روزمره نیستند.
۶- مشکلات اشتها که هم به شکل بی اشتهایی و کاهش وزن و هم بالعکس
در بعضی از اوقات مبتلایان به افسردگی در قالب مکانیسم مقابله، به کم خوری یا پر خوری بیش از حد روی می‌آورند، این تغییرات اشتها می‌تواند به کاهش یا افزایش وزن شدید منجر شود.
۷ – عدم توانایی تمرکز بر روی هر چیزی
بسیاری از بیماران مبتلا به افسردگی حاد قادر به تمرکز نیستند. گاهی این افراد در زمان خواندن روزنامه و یا دنبال کردن یک سریال تلویزیونی و حتی تصمیم گیری نیز دچار مشکل می‌شوند. حتی تصمیمات بسیار ساده و پیش پا افتاده زندگی برایشان بسیار سخت است.
۸ – مشکل در زمان خواب فرد افسرده، که به شکل بی خوابی، دیدن کابوس یا پرخوابی بروز کند.
بسیاری از مبتلایان به بیماری افسردگی با تغییر الگوی خواب مواجه هستند. تغییر الگوی خواب به شکل بی خوابی و گاهی به شکل خواب زیادتر از حد معمول بروز می‌کند. یکی از علائم افسردگی شدید بی خوابی در شب می‌باشد. این افراد معمولا در طول نیز احساس شدید خواب دارند ولی هر چقدر که تلاش میکنند موفق نمی‌شوند تا یک خواب راحت حتی در طول روز نیز داشته باشند. به همین علت دائما احساس سنگینی سر و عدم تمرکز حتی بر روی ساده‌ترین موضوعات در این افراد مشاهده می‌شود. توصیه می‌کنیم مقاله نحوه درمان بی خوابی را مطالعه نمایید.
بیماری افسردگی به سن و یا جنسیت خاصی محدود نمی‌شود و ممکن است برای هر فردی در هر مرحله ای از زندگی اتفاق بیفتد؛
نشانه‌های افسردگی در سالمندان
اختلال حافظه در افراد سالمند ممکن است یکی از نشانه های افسردگی باشد. در سالمندان افسرده خطر ابتلا به دمانس افسردگی و حواس پرتی وجود دارد. البته توجه داشته باشید که برخی از این نشانه‌ها ممکن است به دلیل وجود بیماریها و یا اختلالات دیگری بجز افسردگی بوجود بیاید. از دیگر نشانه های افسردگی در سالمندان می‌توان به دلتنگی، خستگی، کاهش وزن و یا اشتها و همچنین اختلال در خواب اشاره کرد. آنها در برخی موارد احساس میکنند که افرادی بی‌ارزش هستند. در این صورت از اطرافیان خود کناره‌گیری کرده و گوشه گیر می‌شوند.
نشانه‌های افسردگی در دوران کودکی و پیش از بلوغ
از نظر روانشناسی افسردگی در دوران کودکی هم ممکن است ایجاد شود. شاید بسیاری از ما به نشانه افسردگی کودکان خود اهمیت ندهیم. توجه داشته باشید، وجود اختلالات دوران کودکی می‌تواند در تمام عمر فرد را تحت تاثیر خود قرار دهد. باید توجه داشت که کودکان در بسیاری از موارد احساسات درونی خود را بیان نمی‌کنند. پس والدین باید تغییر رفتارها و اختلالات کودک را مد نظر قرار دهند.
در این دوران افسردگی ممکن است بصورت فوبی و یا ترس ظاهر شود. همچنین وجود دلهره ، اضطراب و یا هیجان در کودکان ممکن است از نشانه های افسردگی باشد. وجود توحمات شنوایی به شکل صدای واحد و یا شکایات جسمانی از دیگر نشانه‌های وجود افسردگی در کودکان است.
نشانه‌های افسردگی در کودکان ممکن است بصورت برخی تمارضها ظاهر شود. مثلا کودکان افسرده خود را به دروغ بیمار نشان می‌دهند. آنها ممکن است در برابر مدرسه رفتن از خود مقاومت نشان دهند. چسبیدن به والدین و یا نگرانی در مورد از دست دادن پدر و مادر می‌تواند از دیگر نشانه‌های افسردگی در کودکان باشد.
افسردگی در نوجوانان
عدم رعایت بهداشت و نظافت در رفتار فرد می‌تواند یکی از علائم افسردگی در نوجوانان باشد. علائم افسردگی در نوجوانان ممکن است به صورت رفتارهای ضد اجتماعی ظاهر شود.
نشانه‌های افسردگی در نوجوان باید بسیار جدی گرفته شود.
کودکانی که مبتلا به بیش فعالی، اختلال یادگیری، اختلال اضطراب و اضطراب نافرمانی مقابله جویانه (Odd) احتمال این که دچار افسردگی شوند بیشتر است. کودکان افسرده معمولا از وجود درد شکایت می کنند و کمتر از احساساتشان صحبت می کنند. اما علائم و نشانه های افسردگی شدید در نوجوانان متفاوت تر است. پرخاشگری، مصرف مواد مخدر، افت تحصیلی و فرار از خانه نمونه هایی از نشانه‌های افسردگی شدید در نوجوانان می باشد که باید بسیار جدی گرفته شود. چرا که طبق گزارش سازمان جهانی بهداشت، خودکشی سومین عامل مرگ در نوجوانان ۱۵ تا ۲۰ ساله است.
افسردگی در زنان
عوامل مختلفی از جمله بیولوژیک باروری، ژنتیک، تغییرات هورمونی و روابط بین فردی در ابتلای زنان به افسردگی نقش زیادی دارد. بسیاری از زنان در دوران قاعدگی از لحاظ احساسی و جسمی بسیار ضعیف می شوند ( سندروم پیش از قاعدگی )، تغییرات رفتاری مثل احساس افسردگی و تحریک پذیری را تجربه می کنند. عده ی زیادی از زنان افسرده علائم و نشانه های شدیدتری در دوران قاعدگی تجربه می کنند. بسیاری از زنان در زمان پس از زایمان به افسردگی پس از زایمان دچار می شوند. از جمله این اختلالات رفتاری می توان به افسردگی پس از زایمان اشاره داشت. علائم افسردگی شدید در زنان در فاصله زمانی کمی پس از وضع حمل بروز می کند، موجب اضطراب، بی خوابی، گریه یا افکاری مانند آسیب رساندن به خود یا نوزاد می شود.
افسردگی در مردان
با توجه به ویژگی ها و صفات مردان، مردان از افسردگی خود بیشتر شرمنده و خجالت زده می شوند و به همین دلیل سعی می کنند که بیماری ، شرایط سخت زندگی خود را از همه پنهان کنند و در برابر این بیماری و شرایط بد تاب بیاورند یا به قول خودشان با مصرف مواد مخدر خود درمانی کنند. عدم درمان و رسیدگی به افسردگی در مردان می تواند پیامد های فاجعه باری داشته باشد، چرا که آمار خودکشی هایی که نهایتا به فوت ختم می شود در مردان بسیار بیشتر است. از جمله عوامل زمینه ساز افسردگی در مردان می توان به ناکامی های زندگی ، خیانت ، طلاق ، احساس تنهایی و … اشاره داشت.
چند نکته در مورد افسردگی
۱-فرد افسرده الزاما همه نشانه‌های افسردگی را ندارد
روانشناسان در آموزشهای خود نشانه های زیادی برای افسردگی بیان میکنند. باید توجه داشت که برای تشخیص افسردگی وجود پنج مورد از نشانه های افسردگی که بیان شد کفایت می‌کند. آنچه که در تشخیص افسردگی کفایت می‌کند این است که فرد مورد نظر حداقل یکی از نشانه های افسردگی مانند بی‌میلی یا ناتوانی در کسب لذت و یا خلق تنگ را حتما دارا باشد.
۲- در میان افراد افسرده اعتیاد به مواد مخدر بیشتر است
باید توجه داشت که افسردگی یکی از عوامل مهم است که باعث گرایش فرد به سمت مواد مخدر می‌گردد. از نظر روانشناسی اتفاقاتی که در مغز فرد افسرده رخ می‌دهد که باعث می‌شود فشارهای روحی زیادی را به فرد وارد کند و متاسفانه برخی از افراد برای رهایی از این فشارها به مواد مخدر رو می‌آورند. در واقع اختلال‌هایی که بوسیله مواد مخدر در سیستم عصبی و احساسی فرد ایجاد می‌شود فرد را بصورت موقتی از این فشارها رها می‌کند و او را به دام اعتیاد گرفتار می‌سازد. به عنوان مثال پس از بروز علائم افسردگی در نوجوانان باید علاوه بر درمان صحیح افسردگی، مراقب خطر اعتیاد هم باشیم.
۳- افسردگی در زنان بیشتر از افسردگی در مردان است
واقعیت امر این است که طبق آمارها زنان بیشتر از مردان مستعد افسردگی هستند. برخی از روانشناسان معتقدند که دلیل افسردگی زنان نه بخاطر زن بودن آنان بلکه بیشتر به خاطر نوع رفتار و موقعیت آنها در خانواده، جامعه و... مربوط می‌شود. برخی دیگر از روانشناسان نیز معتقدند افسردگی زنان بخاطر فشارها و استرس‌هایی است که در طول زندگی به زنان وارد می‌شود. رابطه آنها با کار و محیط کاری ، رابطه آنها با محیط خانواده و تغییرات در سلامتی و مسائلی از قبیل زایمان در این مقوله نقش مهمی دارند. و وجود چنین مسائلی باعث بروز علائم افسردگی در زنان خواهد شد.
| مطلب مرتبط : حقیقت هایی درباره ۹ افسانه سلامتی |
۴-افسردگی در مردان شدت بیشتری دارد
باید توجه داشت که شدت افسردگی در مردان بیشتر و میزان خودکشی در مردان چهار برابر زنان است. علائم افسردگی در مردان بر خلاف نشانه‌های افسردگی در زنان ، نه به صورت غم و اندوه یا ناامیدی بلکه بیشتر بصورت حالتهایی توام با کسالت، خستگی، غرق در کار شدن، اعتیاد الکل و یا مواد مخدر، بداخلاقی، دلسردی و... ظاهر می‌شود. مردان اصولا سعی دارند تا افسردگی خود را از دید خانواده و اطرافیان خود مخفی کنند. و به همین علت است که افسردگی در مردان کمتر دیده و تشخیص داده می‌شود.
راه های درمان افسردگی
افسردگی از جمله بیماری های بسیار مخرب است که در صورت تشخیص به موقع قابل درمان می باشد.
داشتن اعتیاد و یا مبتلا بودن به بیماری هایی مانند اختلال استرس (PSTD) و اختلال کم توجهی و … سیکل درمان افسردگی را مشکل تر از حد معمول می سازند. چنانچه هر یک از این موارد با موفقیت درمان شود، علائم افسردگی شدید نیز به طبع بهبود سریع تر پیدا خواهد کرد. افسردگی از جمله بیماری های بسیار مخرب است که در صورت تشخیص به موقع قابل درمان می باشد. از جمله مواردی که به بهبود یافتن فرد مبتلا به افسردگی کمک میکنند عبارتند از :
- آموزشهای روانشناسی غلبه بر افسردگی را بخوبی فرا گرفته و اجرا کنید.
- قبول کنید که برخی از شرایط خارج از کنترل شماست. شما قادر به تغییر همه شرایط نیستید. پس دلیلی ندارد که بیش از حد به آنها فکر کنید و با چنین افکاری خودتان را عذاب دهید.
- نسبت به آینده خوشبین باشید. فراموش نکنید برخی از شرایطی که امروز دارید همان هایی هستند که دیروز آرزویش را داشتید. به داشته‌های خود بیشتر بیندیشید. همچنین بدانید انسانهای زیادی هستند که آرزو دارند به جای شما باشند. پس قدر موقعیت خود را بدانید. همچنین فراموش نکنید که برای رسیدن به آینده بهتر و غلبه بر ناکامی‌ها هم باید تلاش کنید و هم صبور باشید.
- هنگامی که ناراحت هستید از گوش دادن به موسیقی‌های غمناک و یا نشستن با افراد غمگین و ناامید اجتناب کنید.
- شرایطی که باعث رنجش و ناراحتیتان شده را ارزیابی کنید و افکار نادرست خود را تغییر دهید.
- اگر ناراحتی شما به ارتباط شما با اطرافیان مربوط است به فکر چاره باشید. بهتر است با کمی جرات ، مهارت و خونسردی با کسی که شما را ناراحت کرده به گفتگو بپردازید و مشکلتان را حل کنید.
- بجای مرور افکار منفی و فکر کردن به آنها بهتر است خود را سرگرم کاری کنید. کارهایی که به آن علاقه دارید و باعث آرامش شما می‌شود.
- بایدها و نبایدها را از زندگی خود حذف کنید.
- ورزش کنید.
در صورت تشخیص پزشک مانند هر بیمار دیگر در راه درمان خود اقدام کنید. برخی راههای دیگر برای درمان بیماری افسردگی عبارتند از ؛
– دارودرمانی: داروهای ضدافسردگی، تثبیت‌کننده‌های خُلقی و داروهای آنتی‌سایکوتیک (ضد روان‌پریشی)
– روان درمانی: رفتار درمانی شناختی (CBT)، درمان خانواده‌محور و درمان بین‌فردی
– درمان تحریک مغزی: درمان الکتروشوک (ECT) و تحریک مغناطیسی جمجمه‌ای تکرارشونده (RTMS)
– نور درمانی: در این روش، فرد با استفاده از یک جعبه‌ی نور در معرض طیف کامل نور قرار می‌گیرد تا میزان ترشح هورمون ملاتونین تنظیم شود.
– درمان‌های جایگزین: طب سوزنی، مراقبه و تغذیه‌درمانی
– استراتژی‌های خود مدیریتی
– رویکردهای ذهن/جسم/روح: مدیتیشن، ایمان و دعا
| بیشتر بخوانید : نقش ورزش در سلامتی |
نظرات کاربران