من چپ دست نیستم، اما تمام دوران دبیرستانم را کنار بهترین دوستم که یک چپ دست است گذراندم. خدا را شکر آن موقع صندلی‌های چپ دست طراحی شده بود. اما خود همین صندلی‌ها هم داستانی داشت. اگر دوستم سمت چپ می‌نشست کلی از هم دور می‌افتادیم، اگر سمت راست می‌نشست، دفتر و کتاب و سر و کله‌یمان توی هم می‌رفت، که البته ما این دومی را انتخاب کرده بودیم.

سر کلاس حرف می‌زدیم، می‌خندیدیم، روی دفتر و دست و بال هم را خودکاری می‌کردیم. با تمام این‌ها، چپ دست بودن دوستم هیچ وقت برایم عادی نمی‌شد و همیشه تماشای اون هنگام نوشتن، آن هم با خط خوش برایم تازگی داشت. این اواخر که او دوباره دیدمش طاقت نیاوردم و سوال کردم تو چطوری با دست چپ می‌نویسد. او هم خندید و گفت : « تمرین کردم !‌ » و بعدش توضیح داد که از از اون روزی که یادش می‌اومده برای هرکاری از دست چپش استفاده می‌کرده و مشکلی با این قضیه نداشته.

وقتی چپ دست بودن جرم بود!

در مورد چپ دست‌ها نگرش‌ و واکنش‌های متفاوتی وجود دارد که بعضی منفی هستند تا مثبت. خوب یادم می‌آید قدیم‌ترها در دبستان چطور معلمم، یکی از همکلاسی‌هایم را به‌خاطر اینکه با دست چپ می‌نوشت، سرزنش می‌کرد. هنوز هم هستند کسانی که روی چپ دستی حساس‌اند. مداد و قاشق را مدام از دست کودکان می‌گیرند و به دست راستشان می‌دهند، از مادرها می‌خواهند که حواسشان جمع باشد و نگذارند کودک از دست چپش استفاده کند. جوان‌ها را نصیحت می‌کنند و برا‌یشان افسوس می‌خورند، طوری که انگار چپ دست بودن جرم است یا به اراده‌ خودشان چپ دستی را انتخاب کرده‌اند!

دیروز که با چند چپ دست صحبت می‌کردم همه بدون استثنا از شگفت‌زدگی راست دست‌ها نسبت به خودشان می‌گفتند. این‌که برای یک راست دست، خارق‌العاده و عجیب به حساب می‌آیند و دیدن آن‌ها برایشان جالب است.

• چپ‌دستی به مفهوم تمایل طبیعی افراد در استفاده از دست چپ برای انجام کارهای گوناگون و به ویژه نوشتن است. به‌طور طبیعی، بیشتر انسان‌ها راست‌دست هستند به این معنا که برای انجام کارهای روزمره، استفاده بیشتری از دست راست به عمل می‌آورند. یکسان‌دستان گروه خیلی کوچکی از انسان‌ها هستند که توانایی استفاده از دست چپ و راست را به‌طور یکسان دارند.

چپ دست ها جالب‌تر و پیچیده‌تر فکر ‌می‌کنند.

چپ دست ها باهوش تر هستند؟

در مقابل خرافات، تحقیقات علمی وجود دارند که حرف‌های جالبی در مورد چپ دست‌ها می‌زنند. مغز چپ دست‌ها نسبت به تصاویر و افعال خشونت‌آمیز و ترسناک سریع‌تر واکنش نشان می‌دهد. چپ دست‌ها ریاضی و معماری را بهتر درک می‌کنند. مغزشان احساسات و عواطف را با فرایندی متفاوت نسبت به افراد راست دست پردازش می‌کند. آن‌ها بیشتر مستعد پذیرش احساسات منفی، مانند خشم هستند. چپ دست‌ها در ورزش‌ها و فعالیت‌هایی که نیازمند تمرکز است، بهتر عمل می‌کنند.

۳۰ درصد چپ دست‌ ها راست مغز هستند، اما بقیه آن‌ها از دو نیم کره مغزی تقریبا یکسان استفاده می‌کنند. این حالت در بعضی از راست دست‌ها هم وجود دارد. اگر متوجه شدید یک نفر خلاق‌تر از بقیه و هنرمند است، خوب صحبت می‌کند، به جزئیات توجه بیشتری دارد و شنوایی‌اش بهتر است، شک نکنید که با یک چپ دست یا یک راست دستی که از دو نیم کره‌ی مغزش به یک میزان استفاده می‌کند، روبه‌رو هستید.

علت دقیق چپ‌ دستی مشخص نیست. نظریه‌های مختلف، وراثت، یادگیری و فعالیت‌های مغزی در دوران جنینی و رشد را عامل تعیین چپ‌ دستی یا راست‌ دستی می‌دانند. پژوهشگران دانشگاه آکسفورد، ژنی را کشف کردند که گمان می‌رود عامل بروز چپ‌ دستی باشد. در افراد حاوی این ژن، بخش راست مغز کار کنترل سرعت و زبان را بر عهده دارد و بخش چپ مغز مسئول احساسات است. در افراد راست‌ دست که فاقد این ژن هستند وظیفه هر نیمکره مغز بر عکس این است. اما اندکی بعد، پژوهشگران دانشگاه ام آی تی آمریکا، نظریه جدیدی در این رابطه ارائه دادند. یافته‌های آنان نشان می‌دهد که در رحم مادر، مغز کودکان چپ‌دست آزادانه‌تر از مغز کودکان راست‌دست رشد می‌کند.

مشکلات حل نشدنی!

شاید قدیمی‌ترها هنوز معتقد به خرافات باشند و چپ دست‌ بودن را، نشانه آدم درست نبودن تلقی کنند اما حقیقت این است که حالا دیگر دلایل جدیدی جایگزین دلایل گذشته شده است. نبود امکانات کافی برای یک چپ دست و مشکلات و محدودیت‌هایی که در نبود این امکانات پیش خواهد آمد، دلیل اصلی نگرانی یک پدر و مادر است. دکمه شاتر دوربین، سوراخ‌های قیچی، کارد، سیم سازهایی مثل گیتار، دسته پلی‌استیشن و … از وسایلی هستند که برای راست‌دست‌ها طراحی شده‌اند و تنها در کشورهای اندکی این وسایل برای چپ دست‌ها هم مهیا شده است.

• دکتر مقتدر عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد رشت : « چپ دست ها قدرت بالاتری در شنیدن تغییرات ریز و ظریف صداها دارند. هنر و خلاقیت چپ دست ها بالاتر از راست دست ها است. چپ دست ها هنرپیشه های قوی تری هستند. آنها جالب تر و پیچیده تر فکر می کنند و معمولا در یک گروه از دوستان، ایده های بهتری به سرشان می زند.»

به افتخار شما که چپ دست هستید !

روز ۱۳ اوت برابر ۲۲ مرداد روزجهانی چپ دستان نامگذاری شده است. این روز به وجود آمد تا بهانه‌ای باشد برای شناخت بهتر مشکلات کسانی که در کنارمان هستند و با نبود امکانات خاص خودشان به خوبی از پس زندگی برآمده‌اند. 

باراک اوباما با آن طرز عجیب نوشتنش یکی از چپ دست های معروف است.

چپ دستان معروف که احتمالا می‌شناسید.

از میان رئیس‌جمهورهای ایالات متحده آمریکا، هفت رئیس‌جمهور اخیر این کشور (از جرالد فورد در ۱۹۷۴) تاکنون پنج تای آن‌ها چپ‌دست هستند و اوباما پنجمین رئیس‌جمهور چپ‌دست این کشور است. از میان چهار رئیس‌جمهور اخیر ایالات متحده، تنها جرج بوش پسر چپ‌دست نیست.

• باراک اوباما، رئیس‌جمهور گذشته ایالات متحده آمریکا
• بیل کلینتون، چهل و دومین رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا
• جرج بوش پدر، چهل و یکمین رئیس‌جمهور آمریکا
• ریگان، چهلمین رئیس‌جمهور آمریکا
• جرالد فورد، سی و هشتمین رئیس‌جمهور آمریکا

نشریهٔ فایننشیال تایمز گزارشی داده که تعداد مدیران چپ‌دست در شرکت‌های اینترنتی تقریباً دوبرابر شرکت‌های غیراینترنتی یا سنتی است.

افلاطون و ارسطو دو چهرهٔ نامدار چپ‌دست هستند، همچنین چارلی چاپلین، آیزاک نیوتن، لودویگ فان بتهوون، یوهان سباستیان باخ، لئوناردو دا وینچی، میکل‌آنژ، پابلو پیکاسو، ویلیام شکسپیر، فریدریش نیچه، بیل گیتس، جرج مایکل، مهاتما گاندی، امینم، ۵۰ سنت، جرج مایکل، آمیتا باچان، تام کروز، رابرت دنیرو، نیکول کیدمن، استیو مک‌کوئین، تیم آلن، سارا جسیکا پارکر، آنتونی پرکینز، سیلوستر استالونه، آنجلینا جولی، لیدی گاگا، جیمی هندریکس، گونتر گراس، ماری کوری و ژولیوس سزار، نایل هوران، جاستین بیبر، کانر مک‌گرگور، تیلور هیل نیز از چپ‌دست‌های نامی هستند. رافائل نادال، تنیس‌باز نامدار اسپانیایی، چپ‌دست است.

نکاتی در مورد چپ دست ها 

1. بین ۱۰ تا ۱۲ درصد از مردم در جهان چپ دست هستند و این آمار در زنان حدود ۴درصد کمتر است.
2. برخی خاطر نشان کرده اند که چپ دست ها ممکن است یکی از آخرین اقلیتهای سازمان نیافته در جامعه باشند. چرا که آنها هیچ قدرتی جمعی و هیچ حس واقعی از هویت مشترک ندارند.
3. احتمال چپ دست بودن در دوقلوها دو برابر بیشتر از جمعیت عمومی است.
4. در زمان های مختلف در طول تاریخ، چپ دست ها به عنوان نبوغ و خلاقیت ها و توانایی های موسیقی شناخته شده اند.
5. بسیاری از منابع ادعا میکنند که ممکن است، چپ دستان ۹ سال زودتر از راست دستان بمیرند.
6. مطالعات نشان می دهد که افراد چپ دست، در آگاهی فضایی،ریاضی و معماری با استعدادتر هستند.
7. ژن LRRTM1 از عوامل موثر قوی برای چپ دستی است.
8. چپ دستی معمولا در خانواده ادامه می یابد.
9. مطالعات نشان می دهد که کسانی که به اوتیسم مبتلا هستند، احتمال چپ دست بودن در آنها بیشتر است.
10. چپ دستها بیشتر دچار لکنت زبان می شوند.
11. محققان معتقدند که نسبت چپ دستی در بیش از ۳۰۰۰ سال ثابت باقی مانده است.
12. تحقیقات نشان می دهد که چم دستها کنی بیشتر از راست دست ها در معرض ابتدا به آلرژی و آسم هستند.
13. مغز چپ دستها، احساسات و عواطف را با فرآیندی متفاوت نسبت به افراد راست دست پردازش می کند و آنها بیشتر مستعد پذیرش احساسلت منفی مانند خشم هستند.
14. چپ دستان حدود ۳% از جمعیت صلح جویان و ۲۷% از جمعیت جنگ جنجگویان را شامل می شوند.

والدین بخوانند؛

شکوفه اویار حسینی مشاور خانواده در گفت‌وگو با خبرنگار حوزه بهداشت و درمان گروه علمی پزشکی باشگاه خبرنگاران جوان؛ اظهار کرد: بسیاری از افراد با دست راست  و برخی با دست چپ می‌نویسند و چپ‌دستی امری غیر عادی نیست. متأسفانه برخی والدین اصرار به تغییر راست دستی کودکان خود دارند و  کمر همت به تغییر آن بسته‌اند، در حالی که اینگونه کارها اصلا درست نیست و نوعی جهالت محسوب می‌شود و هیچ‌کس حق ندارد فرزندش را به استفاده از دست راست مجبور کند.

این مشاور خانواده بیان کرد: تعداد کمی از افراد جامعه چپ دست هستند و تنها ۱۰ درصد از جمعیت را شامل می‌شوند، افراد چپ‌دست انعطاف‌پذیر، باهوش‌ و سازگارتر از افراد راست‌دست هستند؛ این‌که چرا یک نفر راست دست یا چپ دست می‌شود رازی سربه‌مهر است که دانشمندان هنوز نتوانسته‌اند علت آن را کشف کنند، اما برخی محققان دانشگاه‌های کالیفرنیا معتقدند که راست‌دست یا چپ‌دست شدن انسان توسط ژنتیک تعیین می‌شود و برخی هم عوامل اجتماعی و تقلید را علت شکل‌گیری این موضوع  می‌دانند.

اویار حسینی با اشاره به اینکه از مهم‌ترین نظریه‌ها در رابطه به چپ‌دستی و راست‌دستی مربوط به فعالیت نیمکره مغز است، گفت:  اگر نیم‌کره چپ مغز قوی‌ باشد افراد راست‌دست می‌شوند و برعکس، این در حالی است که چپ‌دست‌ها بسیار راحت‌تر از سایرین از دست راست خود استفاده می‌کنند علاوه‌بر این، چپ‌دست‌ها به سرعت قادر به تعویض و دگرگزینی هستند و در واکنش به موارد ترسناک بیشتر از راست‌دست‌ها دچار ترس و وحشت می‌شوند.

وی با تاکید بر اینکه رابطه مغزی بین دو نیم‌کره در افراد چپ‌دست ۱۱ درصد بزرگ‌تر از راست‌دست‌ها است، تشریح کرد: این نشانگر ارتباطات قوی‌ و عمیق‌ ۲ نیمکره در پرورش اطلاعات است از این‌رو، اگر کودک چپ‌دست‌مان را به راست‌دست بودن عادت دهیم باید در وهله نخست به یک روانشناس مراجعه و با چند آزمایش ساده مشخص کنیم آیا فرزندمان چپ‌ دست است یا خیر؟ اگر کودکی صرفاً وسایل را با دست چپ برمی‌دارد نمی‌تواند علت محکمی بر چپ‌دست بودن باشد.